Veranderen is gedoe

Dit artikel is gepubliceerd in VM maart 2020

Gebruik het gedoe in een verandertraject. Het helpt om succesvol een nieuwe situatie te realiseren.

De ledendemocratie aanpassen van een ALV naar een leden- raad? Social media en ledenpanels meewegen in de besluit- vorming? De vereniging meer projectmatig laten werken? Veranderen is tegenwoordig de continue factor. Gaat veran- deren dan ook makkelijker, misschien zelfs wel soepel? Onze ervaring is dat veranderen nog steeds weerstand oproept. Je kunt wel een leuk idee hebben, maar om medewerkers en le- den daadwerkelijk mee te krijgen is er toch nog iets anders nodig. Bewegen door de ‘onderstroom’ wordt dat genoemd en emotie of gedoe is daar de brandstof voor. Veranderen gaat niet zonder gedoe.

Veranderen gaat niet vanzelf. Duik in de weerstand en maak de verandering sterker.

Gedoe is waardevol: Tijdens veranderingen zijn er allerlei soorten gedoe. De een kan niet wachten tot het anders is, de ander ziet elke verandering als een probleem, en de derde… die doet gewoon lekker zijn werk, maar wel op de oude ma- nier. Voor de trekker van een verandering kan al dit – ver- schillende – gedrag heel frustrerend zijn, maar stiekem is het heel erg waardevol. Om succesvol te veranderen kunnen we veel leren uit Systemisch TransitieManagement. Dit maakt onderscheid tussen de bovenstroom en de onderstroom.

Lees verder

Hoe geolied loopt uw verenigingsas?

Dit artikel is gepubliceerd in VM juni 2019

In de kern van elke schroef zit een as. In de verenigingsas gaat het om dat wat de vereniging doet om de gekozen functies te vervullen: betrekken, besturen, uitvoeren en besluiten. In de verenigingsschroef is dat de verenigingsorganisatie zelf. De verenigingsas bevat de complete infrastructuur van de vereniging: bestuur, werkgroepen, commissies, netwerken en eventuele betaalde krachten van een bureau. Het is hoe de vereniging werkt, het hart en de handen van een vereniging. In die kern wordt door al die mensen, groepen en organen gewerkt aan vier cruciale organisatieprocessen: betrekken van de achter- ban, besluiten over de richting, besturen van de vereniging en uitvoeren van activiteiten om de missie te bereiken.

Lees verder

Deep Democracy: van tegenstanders naar medestanders

Dit artikel is gepubliceerd in VM maart 2018

Deep Democracy is een besluitvormingsmethode waarbij niet alleen meningen worden opgehaald, maar ook gedeeld in het proces. Zo kom je tot besluiten met behoud van draagvlak.

De uitdaging van de vereniging is om het ophalen van meningen en het nemen van besluiten goed met elkaar te vervlechten

Deep Democracy is een wereldwijd gebruikte methode in politiek, commercie en maatschappelijk middenveld. Het is echter binnen verenigingen nog relatief onbekend. Juist voor verenigingen, met veel diversiteit in leden en complexe besluitvorming, is het zeer geschikt. Daarom de uitdaging: maak van de tegenstanders in je vereniging medestanders! Voor ons is Deep Democracy een methode die erom vraagt gebruikt te worden in verenigingsland.

Lees hier het artikel van Julien Beuken over Deep Democracy in de context van verenigingen 

Lees verder

De gedroomde ledenraad

democratieAls vereniging ben je democratisch. Dat is de kracht en een ongemak. Een ledenraad uit de achterban is nooit zo op de hoogte, inhoudelijk onderlegd of vakbekwaam als bestuur en management. Zij vertegenwoordigen juist de brede achterban.

Voor elke professionele competente  werkorganisatie is het dus wel eens frustrerend dat discussies herhaald worden, de complexiteit van vragen niet wordt begrepen, betrokken bevlogen ‘amateurs’ met een eigen kijk op de wereld een onmogelijke of onverstandige andere kant op denken.

Je wenst voeding en repliek

Het droombeeld van directeuren en bestuurders is vergelijkbaar:  we willen dat het minder stroperig wordt, constructiever. We zoeken een ledenraad waarmee we als vereniging een echte vertegenwoordiging van de achterban hebben. We willen als bestuur en directie gevoed, geprikkeld worden. Met wat tijd en wat ervaring kom je dan best ergens uit: een ledenraad met een omvang die het gesprek mogelijk maakt. Direct(er) gekozen en vaak ook met iets van een wervings- en selectieproces, dat zorgt dat de kandidaten de goede verwachtingen hebben.

Je krijgt daadkracht

Bij de eerste vergadering  zit er een veelbelovende enthousiaste groep mensen.  De uitleg over de rollen, relatie bestuur – ledenraad – bureau, de statutaire  bevoegdheden , ze horen het aan. Maar de vooral toezichthoudende en controlerende taak bevredigt toch niet helemaal hun ambitie om ‘het goede’ te doen. Vers gekozen voelen ze grote verantwoordelijkheid voor de hele vereniging. “Nu gaan we het even goed regelen.”

Binnen de kortste keren is er druk mailverkeer van voorstellen, ideeën. In een sfeer van democratisch activisme  komen er – haasje over het bestuur  – de leukste uitvoeringsvoorstellen voor de werkorganisatie. Ze zijn verbaasd en geïrriteerd als die één voor één gepareerd worden met …dat past niet in het beleid…dat is niet jullie rol… dat is de verantwoordelijkheid van het bureau…Heb je je competente, goed geselecteerde ledenraad … gedragen ze zich als…als een volksvertegenwoordiging!

Betrekken en beminnen

Ja, elke ledenraad is minder professioneel dan de professional en minder bestuurlijk dan het bestuur. Ze hebben jou als professional juist in dienst omdat je het beter weet, vergelijkbaar met de loodgieter die je thuis inhuurt voor de badkamer. Jij huurt hem in omdat hij iets kan, waar jij amateur in bent. Je wilt dat hij je uitlegt waarom de douchebak toch beter links kan, en dat hij vraagt waar de kraan moet zitten.

Wil je die constructieve betrokken vertegenwoordiging in een goede verenigingsdemocratie? Werk aan deze drie punten:

·         Bevredigend werk: iets om te besluiten én iets om over na te denken. Niet alleen de klap achteraf op de al dubbel gecheckte jaarrekening. Betrek de ledenraad ook aan de voorkant bij visievorming, nieuwe ontwikkelingen, maatschappelijke vragen.

·         Echte dialoog: De besturing van de vereniging is bij uitstek een proces in dialoog met elkaar, ieders visie en perspectief in beschouwing nemen en uiteindelijk komen tot afgewogen besluitvorming. Bestuur, directeur en beroepskrachten bepalen de sfeer van de dialoog.  Door: respect in vraag en antwoord, goede begrijpelijke en inhoudelijke toelichting  op voorstellen, uitspreken van waardering.

·         Waardering…dat er van ze gehouden wordt, kortom, dat ze om te zoenen zijn….Democratie is duur, tijdrovend, omslachtig. Er is maar een manier om dat te waarderen: je moet er in geloven, en van ze houden. Een ledenraad die voelt dat ze niet gewaardeerd wordt, dom wordt gevonden, of buiten de orde, zal snel van constructief naar wantrouwen omslaan. Dat is nog veel duurder, tijdrovender en frustrerender

Verenigingsdemocratie in het Twittertijdperk

Dit artikel is gepubliceerd in VM september 2012

Over besturen, legitimiteit en verenigingsdemocratie in de vereniging anno nu

Hoe vind je evenwicht tussen de checks and balances van de formele organen en de directe dynamiek van de Twitterdemocratie? In deze tijd waarin de besluitvorming in de formele verenigingsdemocratie regelmatig wordt weggedrukt door trending topics op Twitter en Facebook is dat een uitdaging.

De traditionele verenigingsdemocratie is de laatste decennia onder druk komen te staan. Eerst werd het moeilijker om leden te vinden die in besturen en raden plekken wilden opvullen. Een blanco cheque op je tijd en stroperige vergadercircuits. Voor drukke taakcombineerders of jonge starters niet aantrekkelijk. Verenigingsorganen zijn hierdoor vaak onvoldoende representatief en niet in staat om de brug naar de nieuwe generaties te slaan. Vervolgens zijn er –naast de bestaande formele democratische processen – informele, alternatieve manieren ontstaan om de achterban te raadplegen: panels, internetraadplegingen, dialoogprojecten.

Veel verenigingsbureaus benutten de nieuwe manieren om de diversiteit in de achterban te consulteren. Deze interactieve democratie is nieuw en nog volop in ontwikkeling. Het is dus ook nog niet uitgekristalliseerd wie je ermee bedient en welke betrokkenheid je organiseert. Het lijkt voor veel verenigingen echter wel dé manier om de dynamische veertig-minners te bereiken die zich niet onder het verenigingskader bevinden. …

Lees verder

De vereniging op survival

vereniging op survival

Het must-have boek voor bestuurders en beroepskrachten

Vergrijzend kader, gebrek aan vrijwilligers, een veranderende verhouding tussen verenigingsbestuur en de professionele werkorganisatie. In De vereniging op survival vindt elke bestuurder een herkenbare analyse van brandende kwesties in de moderne vereniging. Met het instrumentarium in dit praktische handboek kan de vereniging de stap zetten naar een nieuwe toekomst.

Nederland is een echt verenigingsland. Het recht op vereniging is een grondrecht. Nederlanders hebben van dit recht dankbaar gebruik gemaakt. Bijna de helft van de burgers is lid van twee of meer organisaties. Voor ongeveer elk doel, hobby, ziekte of belang bestaat er een vereniging. Sport, cultuur, buurtwerk, zorg, belangenbehartiging draaien op verenigingen. Vakbonden, omroepen en politieke partijen zijn verenigingen. En veel van die verenigingen zijn op hun beurt weer verenigd in een branchevereniging of koepelorganisatie. Met elkaar vormt dit een netwerk waarbinnen een belangrijk deel van het maatschappelijk en politieke verkeer in Nederland zich afspeelt.

De vereniging op survival is exclusief verkrijgbaar bij Kuperus & Co.

ISBN9072934350
Verkoopprijs€ 34,95 hardcover / €24,95 paperback
UitgeverCaravel Publishing
Jaar van uitgave2007
Aantal pagina's231

Verenigingsdemocratie: lust of last

Dit artikel is gepubliceerd in VM december 2010

Is er toekomst voor de verenigingsdemocratie?

Dit najaar keek heel Nederland toe hoe de vereniging CDA haar ‘feest van de democratie’ vierde. De ANWB gooide de ‘ledenpeiling’ op internet en alle Nederlanders mochten ook daar meepraten. KWF stapte echter af van het verenigingsmodel. Nadert de verenigingsdemocratie  haar einde of is er toekomst voor de vereniging?

Op zaterdag 2 oktober 2010 congresseerden 4500 CDA-leden onder het toeziend oog van honderdduizenden Nederlanders. Op de tv zagen we leden die opstonden en hun gedachten uitspraken. We zagen chaos, maar ook discipline. We zagen botsingen tussen intern en extern, tussen pragmatisch en principieel. We zagen democratie in uitvoering, in alle openheid. En we zagen hoe er een lange dag nodig was, vol tegenstellingen, en hoe er aan het eind van de dag nog steeds een vereniging bestond. Volgens de vervangend partijvoorzitter komen er op het partijbureau van het CDA telefoontjes binnen van mensen die lid willen worden en de partij doet het beter in ‘de peilingen’. Het ‘feest van de democratie’, zoals fractieleider Verhagen het congres typeerde, heeft bijgedragen aan wat de partij wil bereiken: steun vinden voor haar standpunten, zowel bij ‘de trouwe achterban’ als daarbuiten.

Lees verder

Democratie nieuwe stijl

Dit artikel is gepubliceerd in VM april 2010

Een artikel van Marike Kuperus en Adriaan Vonk

Veel verenigingen zoeken naar een uitweg voor het hartfalen van de verenigingsdemocratie. Ze proberen via nieuwe kanalen de achterban te bevragen en daarnaast, tegelijk, de oude organen opnieuw in te richten. Dat is geen gemakkelijk proces. Zoek naar balans voor de drie gronden van legitimiteit.

Hebt u hem al gehad of komt hij binnenkort: de ALV, ledenraad, verenigingsraad, bondsraad, congres…? Bij de ene vereniging is het een jaarlijks ritueel, de andere vereniging heeft er 10 per jaar. Soms zijn het 300 mensen, soms 60, 30 of 15. Ze zijn gekozen, afgevaardigd, of zitten er uit hoofde van hun functie in een gewest of regio. Hoe het er ook uitziet, het is het hoogste orgaan van de vereniging, het is dé stem van de achterban, maar helaas is het zelden iets waar de mensen in de vereniging geïnspireerd door raken. En erg representatief is het meestal ook niet. Verenigingen zoeken een uitweg door via nieuwe kanalen de achterban te bevragen en door te trachten de oude organen opnieuw in te richten. Dat is geen makkelijk proces. Hoe kun je oud en nieuw benutten?

De haarvaten van de poldersamenleving slibben dicht. De verenigingsdemocratie functioneert formeel nog wel, maar je kunt vraagtekens zetten bij de wérkelijke legitimiteit.

Lees verder

(Te)Rug naar de achterban

Dit artikel is gepubliceerd in VM april 2006

Een VM artikel van Marike Kuperus en Kees van der Pijl

Het einde van de stilte-strategie.

Goede relaties aan de poldertafel zijn ideaal voor elke beroepsvereniging of brancheorganisatie. Dat is veel effectiever dan achteraf een boel lawaai moeten maken over reparatievoorstellen… Maar is dat wel zo ideaal? Voor een goede relatie met de eigen achterban is de strategie van connecties en stille diplomatie minder aantrekkelijk. De achterban herkent de winst niet en gaat afstand of wantrouwen voelen naar de vertegenwoordigers: ‘Wat heb ik eigenlijk aan die club?’ ‘Waar betalen we die contributie voor?’ Dergelijke uitingen zijn alarmsignalen. Want zonder connectie met je achterban verlies je als belangenbehartiger representativiteit en legitimiteit. En dan zitten bestuurders en managers van belangenverenigingen met een lastig dilemma: dat wat effectief is op het speelveld van het polderoverleg is contraproductief op het speelveld van de achterban. Hoe ga je om met dit dilemma?

Basis van elke belangenvereniging is het feit dat ze letterlijk de belangen van haar leden verenigt. Het is de gedeelde kracht die leden een stem geeft, maar ook zaken mogelijk maakt als collectieve diensten en ledenvoordeel. Hoe meer leden, hoe steviger de macht van het getal en ook hoe breder het serviceaanbod kan zijn. Verenigingen binden leden op twee gronden: 1. door leden te ondersteunen in hun individuele kwesties; 2. met acties die leden het gevoel geven dat voor hun belangen wordt gestreden. …

Lees verder

Hallo, is daar iemand?

Dit artikel is gepubliceerd in VM september 2005

Een VM artikel van Marike Kuperus

Verenigingsdemocratie en de stap naar de 21ste eeuw

De verenigingsdemocratie is te kostbaar om te laten verpieteren. Zonder inspraak geen goede relatie met de achterban, zonder democratie geen legitimiteit. Het onderscheidend kenmerk van een vereniging is niet de achterban op zich (ook Albert Heijn heeft trouwe klanten), niet de betrokkenheid van leden bij het werk (de fans van Marco Borsato steken ongetwijfeld veel tijd in hun idool) en zelfs niet het lidmaatschap (lid kun je ook zijn van de ECI-boekenclub).

Het is het feit dat de leden in formele zin met elkaar de zeggenschap over de organisatie hebben: de verenigingsdemocratie. Die verenigingsdemocratie heeft primair een interne functie: afstemming tussen wensen van de achterban en de activiteiten van de vereniging. Maar minstens zo belangrijk is de functie van de verenigingsdemocratie naar buiten. Het geeft vertegenwoordigers van de vereniging legitimiteit, het recht om namens de achterban uitspraken te doen, soms zelfs om akkoorden te sluiten met gevolgen voor de portemonnee van leden.

Het bekruipt je als bestuurder als het zoveelste oproepje voor nieuwe bestuurders of commissieleden wéér geen reacties oplevert. Het gevoel van ‘Hallo, is daar iemand?’ Intussen blijven veel bestuurlijke plekken gevuld met mensen die het al (te) lang doen.

Lees verder